Top 4 Nguyên Liệu Sẵn Có Ở Nông Thôn Có Thể Tận Dụng Để Ép Cám Viên

Tận dụng nguồn nguyên liệu có sẵn tại nông thôn để sản xuất thức ăn chăn nuôi không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn nâng cao hiệu quả chăn nuôi. Bài viết chia sẻ 4 nguyên liệu sẵn có ở nông thôn có thể sử dụng với máy ép cám viên, bao gồm: bã đậu nành, rơm/vỏ ngô, cỏ voi/cỏ mía và bã mì/bã khoai lang, cùng với những hướng dẫn chi tiết về cách phối trộn và xử lý trước khi ép.

 Ảnh: Tận dụng những nguyên liệu sẵn có để làm cám viên 

1. Bã đậu nành

Thành phần dinh dưỡng

Bã đậu nành là phụ phẩm thu được sau quá trình chế biến đậu nành thành sữa hoặc đậu phụ. Đây là nguyên liệu có giá trị dinh dưỡng cao, đặc biệt là hàm lượng protein thực vật dồi dào. Theo các nghiên cứu, bã đậu nành chứa khoảng 45-50% protein thô, cao hơn nhiều so với các phụ phẩm nông nghiệp khác.

Ngoài protein, bã đậu nành còn chứa:

• Khoảng 5-7% chất béo, cung cấp năng lượng cho vật nuôi
• 25-30% chất xơ thô, giúp kích thích nhu động ruột
• Nhiều loại vitamin nhóm B cùng các khoáng chất thiết yếu như canxi, phốt pho và kali

Lợi ích khi ép viên

Khi sử dụng bã đậu nành với máy ép cám viên, bạn sẽ thu được nhiều lợi ích như:

Thứ nhất, việc bổ sung nguồn protein chất lượng cao từ bã đậu nành giúp gia súc, gia cầm phát triển tốt, đặc biệt là đối với lợn và gà đang trong giai đoạn tăng trưởng. Protein từ đậu nành chứa nhiều acid amin thiết yếu mà cơ thể vật nuôi không tự tổng hợp được.

Thứ hai, các viên cám có chứa bã đậu nành góp phần giúp vật nuôi tăng trọng nhanh hơn, tiết kiệm thời gian và chi phí chăn nuôi. Theo kinh nghiệm của nhiều hộ chăn nuôi, việc bổ sung khoảng 20-30% bã đậu nành vào khẩu phần ăn có thể cải thiện tốc độ tăng trưởng của vật nuôi lên đến 15%.

Xử lý trước khi ép

Để đạt hiệu quả tối ưu khi sử dụng bã đậu nành với máy ép cám viên, cần thực hiện một số bước xử lý như sau:

Bước 1: Rang hoặc hấp sơ bã đậu nành ở nhiệt độ khoảng 80-100°C trong 15-20 phút. Quá trình này giúp loại bỏ các yếu tố kháng dinh dưỡng như trypsin inhibitor – chất có thể cản trở quá trình tiêu hóa protein ở vật nuôi.

Bước 2: Để ráo nước và giảm độ ẩm xuống dưới 12%. Độ ẩm cao sẽ làm máy ép cám viên dễ bị tắc nghẽn và ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Có thể phơi nắng hoặc sử dụng máy sấy nhẹ để đạt được độ ẩm lý tưởng.

Bước 3: Nghiền nhỏ bã đậu nành thành kích thước đồng đều, khoảng 2-3mm để máy ép cám viên hoạt động hiệu quả hơn.

2.Rơm/vỏ ngô (thân cây ngô)

Thành phần dinh dưỡng

Rơm ngô hay còn gọi là thân cây ngô sau thu hoạch, là phụ phẩm dồi dào ở các vùng trồng ngô. Mặc dù không phải là nguồn dinh dưỡng cao cấp nhưng rơm ngô chứa:

• Khoảng 70-75% xơ thô và lignin, thành phần quan trọng trong khẩu phần ăn của gia súc nhai lại
• 5-10% protein thô, thấp hơn so với nhiều nguyên liệu khác
• 1-2% lipid và một lượng nhỏ tinh bột sót lại từ quá trình tổng hợp trong cây
• Các nguyên tố vi lượng như silicon, canxi và magiê

Lợi ích khi ép viên

Việc sử dụng rơm ngô cùng máy ép cám viên mang lại nhiều ưu điểm:

Đầu tiên, rơm ngô giúp tăng thể tích khẩu phần ăn mà không làm tăng đáng kể chi phí thức ăn. Đây là cách hiệu quả để “lấp đầy” dạ dày vật nuôi, đặc biệt là trâu bò, dê cừu – những loài cần lượng thức ăn thô xơ lớn trong khẩu phần.

Bên cạnh đó, chất xơ từ rơm ngô khi được ép viên sẽ hỗ trợ quá trình tiêu hóa, kích thích nhu động ruột và giúp vật nuôi tránh được các vấn đề về đường tiêu hóa. Hơn nữa, việc ép viên còn làm tăng tỷ lệ tiêu hóa của rơm ngô lên khoảng 10-15% so với sử dụng nguyên liệu thô.

Xử lý trước khi ép

Để sử dụng hiệu quả rơm ngô với máy ép cám viên, cần thực hiện các bước xử lý sau:

Bước 1: Thu gom rơm ngô sau thu hoạch, loại bỏ các phần đã bị mốc hoặc hư hỏng.

Bước 2: Phơi khô hoặc sấy sơ để đạt độ ẩm khoảng 15-20%. Độ ẩm quá cao sẽ làm giảm hiệu suất hoạt động của máy ép cám viên và ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.

Bước 3: Cắt khúc rơm ngô thành đoạn khoảng 2-3cm để máy dễ trộn và ép. Có thể sử dụng máy băm cỏ hoặc máy thái rơm chuyên dụng để thực hiện công đoạn này.

Bước 4: Có thể tăng giá trị dinh dưỡng của rơm ngô bằng cách ngâm với dung dịch urê 3-4% trong 24 giờ trước khi phơi khô và đưa vào máy ép cám viên. Phương pháp này giúp làm mềm cấu trúc lignin và tăng lượng đạm thô cho sản phẩm.

3.Cỏ voi / Cỏ mía

Thành phần dinh dưỡng

Cỏ voi (Pennisetum purpureum) và cỏ mía là những giống cỏ phổ biến trong chăn nuôi gia súc ở Việt Nam, dễ trồng và cho năng suất cao. Thành phần dinh dưỡng của cỏ voi/cỏ mía bao gồm:

• 10-13% protein thô khi thu hoạch ở giai đoạn tối ưu (cỏ non 45-60 ngày tuổi)
• 30-35% cellulose, thành phần xơ thô quan trọng
• Hàm lượng khoáng chất đa dạng, đặc biệt là canxi (Ca), magiê (Mg) và kali (K)
• Vitamin nhóm B và carotene, tiền chất của vitamin A

Chất lượng dinh dưỡng của cỏ voi/cỏ mía phụ thuộc nhiều vào độ tuổi thu hoạch và điều kiện canh tác. Cỏ càng non thì hàm lượng protein càng cao và lignin càng thấp.

Lợi ích khi ép viên

Khi sử dụng cỏ voi/cỏ mía với máy ép cám viên, bạn sẽ thu được nhiều lợi ích:

Trước hết, cỏ voi/cỏ mía cung cấp chất xơ thô cần thiết, kích thích nhu động ruột và tăng cường sức khỏe đường tiêu hóa cho vật nuôi. Đây là điều đặc biệt quan trọng đối với gia súc nhai lại như trâu, bò, dê.

Thứ hai, thức ăn viên từ cỏ voi/cỏ mía giúp vật nuôi tránh táo bón, một vấn đề thường gặp khi cho ăn quá nhiều thức ăn tinh. Bên cạnh đó, cỏ voi còn là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất tự nhiên, góp phần tăng cường sức đề kháng cho vật nuôi.

So với việc cho ăn cỏ tươi, cỏ voi/cỏ mía khi được ép viên sẽ giảm đáng kể thể tích, dễ bảo quản và vận chuyển hơn, đồng thời giảm lãng phí do vật nuôi thường bỏ lại phần thân cứng khi ăn cỏ tươi.

Xử lý trước khi ép

Để đạt hiệu quả tối ưu khi sử dụng cỏ voi/cỏ mía với máy ép cám viên, cần thực hiện các bước xử lý sau:

Bước 1: Thu hoạch cỏ ở độ tuổi thích hợp, thường là 45-60 ngày, khi cỏ có hàm lượng dinh dưỡng cao nhất và chưa hóa gỗ nhiều.

Bước 2: Rửa sạch, loại bỏ các lá úa và phần gốc già cứng. Chỉ sử dụng phần thân non và lá xanh để ép viên.

Bước 3: Cắt khúc cỏ thành đoạn khoảng 5-8cm để thuận tiện cho quá trình xử lý tiếp theo.

Bước 4: Phơi tái hoặc sấy nhẹ để giảm độ ẩm xuống còn khoảng 60-70%. Không nên phơi khô hoàn toàn vì cỏ quá khô sẽ làm giảm khả năng kết dính khi ép viên.

Bước 5: Trộn đều cỏ đã cắt khúc với các nguyên liệu khác trước khi đưa vào máy ép cám viên, điều này sẽ giúp tạo ra sản phẩm đồng nhất và tăng chất lượng viên cám.

4.Bã mì (khoai mì) hoặc bã khoai lang

Thành phần dinh dưỡng

Bã mì (còn gọi là bã sắn hay bã khoai mì) và bã khoai lang là phụ phẩm thu được sau quá trình chế biến tinh bột. Những nguyên liệu này có giá trị dinh dưỡng khá tốt với:

• 50-55% tinh bột và các carbohydrate dễ tiêu hóa, cung cấp năng lượng dồi dào
• 2-4% protein thô, thấp hơn so với bã đậu nành nhưng vẫn đáng kể
• 10-15% chất xơ thô, tốt cho hệ tiêu hóa
• Một số khoáng chất như kali, canxi và phốt pho, mặc dù hàm lượng không cao
• Vitamin nhóm B và vitamin C với lượng nhỏ

Bã mì thường có sẵn với số lượng lớn ở các vùng trồng sắn, trong khi bã khoai lang phổ biến tại các vùng trồng khoai lang. Cả hai đều là phụ phẩm có giá thành rẻ và dễ tìm ở nông thôn.

Lợi ích khi ép viên

Việc sử dụng bã mì hoặc bã khoai lang với máy ép cám viên mang lại nhiều lợi ích:

Thứ nhất, hai loại nguyên liệu này cung cấp năng lượng bổ sung từ tinh bột, giúp cân bằng khẩu phần ăn và đáp ứng nhu cầu năng lượng của vật nuôi. Đặc biệt với lợn và gà, năng lượng từ bã mì/bã khoai lang giúp tăng hiệu quả sử dụng protein từ các nguyên liệu khác.

Thứ hai, việc bổ sung bã mì/bã khoai lang vào thức ăn viên giúp phong phú đa dạng khẩu phần, tạo cảm giác ngon miệng và kích thích vật nuôi ăn nhiều hơn. Điều này đặc biệt quan trọng trong chăn nuôi thương mại.

Cuối cùng, việc sử dụng những phụ phẩm này giúp giảm đáng kể chi phí thức ăn công nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế của hoạt động chăn nuôi.

Ảnh: Máy ép cám viên gia đình 1 pha 3A3Kw

Xử lý trước khi ép

Để sử dụng hiệu quả bã mì/bã khoai lang với máy ép cám viên, cần thực hiện các bước xử lý sau:

Bước 1: Luộc hoặc hấp chín sơ bã mì/bã khoai lang để tiêu diệt các vi sinh vật có hại và loại bỏ acid cyanhydric (HCN) – một chất độc tự nhiên trong sắn. Quá trình này cũng giúp làm mềm bã và tăng khả năng tiêu hóa.

Bước 2: Để ráo nước sau khi luộc/hấp. Có thể sử dụng máy ép hoặc rây để loại bỏ nước dư thừa.

Bước 3: Cắt nhỏ bã thành kích thước khoảng 2-3mm và trộn đều với các nguyên liệu khô như bã đậu nành, cám gạo hoặc bột ngô để tránh vón cục trong quá trình ép viên.

Bước 4: Kiểm tra độ ẩm của hỗn hợp, đảm bảo không quá 15% để máy ép cám viên hoạt động hiệu quả và sản phẩm có chất lượng tốt.

Lời khuyên khi phối trộn và ép cám viên

Để tận dụng tối đa công năng của máy ép cám viên và tạo ra sản phẩm chất lượng cao, bạn nên lưu ý các điểm sau:

Tỉ lệ đề xuất

Dựa trên kinh nghiệm thực tế của nhiều hộ chăn nuôi, tỉ lệ phối trộn lý tưởng cho thức ăn viên từ 4 nguyên liệu trên như sau:

• 30% bã đậu nành: cung cấp protein chất lượng cao
• 25% rơm ngô: bổ sung chất xơ thô
• 25% cỏ voi/cỏ mía: cung cấp vitamin và khoáng chất
• 20% bã mì/bã khoai lang: bổ sung năng lượng từ tinh bột

Tỉ lệ này có thể điều chỉnh tùy theo mục đích sử dụng và đối tượng vật nuôi. Ví dụ, đối với lợn thịt và gà thịt, có thể tăng tỷ lệ bã đậu nành lên 35-40% để tăng cường protein cho giai đoạn tăng trưởng nhanh.

Chỉnh độ ẩm

Độ ẩm của hỗn hợp nguyên liệu trước khi đưa vào máy ép cám viên đóng vai trò quan trọng đối với chất lượng sản phẩm. Tổng độ ẩm mẻ ép nên duy trì ở mức 12-15% để viên kết dính tốt mà không bị vỡ vụn hoặc ẩm mốc.

Nếu hỗn hợp quá khô (dưới 10%), có thể phun nhẹ nước sạch hoặc thêm một lượng nhỏ mật rỉ đường (1-2%) vừa tăng độ ẩm vừa cải thiện khả năng kết dính. Ngược lại, nếu hỗn hợp quá ẩm (trên 18%), nên phơi hoặc sấy nhẹ trước khi ép.

Vệ sinh máy

Sau mỗi ca làm việc, việc vệ sinh máy ép cám viên là bước không thể bỏ qua để duy trì hiệu suất và tăng tuổi thọ thiết bị:

• Lau sạch buồng trộn để loại bỏ các cặn nguyên liệu còn sót lại
• Kiểm tra và làm sạch khuôn ép, đặc biệt là các lỗ khuôn để tránh tắc nghẽn
• Tra dầu mỡ bôi trơn các bộ phận chuyển động theo khuyến cáo của nhà sản xuất
• Bảo quản máy ở nơi khô ráo, tránh ẩm mốc làm hư hỏng thiết bị

Ngoài ra, nên định kỳ kiểm tra kỹ thuật máy ép cám viên 2-3 tháng/lần để phát hiện và khắc phục sớm các hư hỏng nhỏ, tránh ảnh hưởng đến quá trình sản xuất.

Kết luận

Tận dụng các phế phẩm nông nghiệp sẵn có như bã đậu nành, rơm ngô, cỏ voi và bã mì/bã khoai lang kết hợp với máy ép cám viên là giải pháp thông minh và bền vững cho các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ tại nông thôn. Phương pháp này không chỉ giúp giảm chi phí thức ăn mà còn tạo ra sản phẩm chất lượng, phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của từng đối tượng vật nuôi.

Để đảm bảo chất lượng cám viên, việc tuân thủ đúng quy trình xử lý và phối trộn nguyên liệu là yếu tố then chốt. Mỗi loại nguyên liệu đều cần được xử lý phù hợp trước khi đưa vào máy ép cám viên, từ đó mới có thể phát huy tối đa giá trị dinh dưỡng và đạt hiệu quả kinh tế cao nhất.

Để được cung cấp các sản phẩm tốt nhất mời quý khách liên hệ theo địa chỉ:

Công ty CP Đầu Tư Tuấn Tú

ĐC: Ngõ 2, Đường Liên Mạc, P. Liên Mạc, Q. Bắc Từ Liêm, Hà Nội.

Điện thoại hỗ trợ khách hàng tại Miền Bắc: 024 22 050505 – 0914567869

Điện thoại hỗ trợ khách hàng tại Miền Nam: 0945796556 – 0984930099